Obszar badań nieniszczących (NDT) w branży samochodowej
Konstrukcje samochodowe są złożonymi obiektami o bardzo wysokich wymaganiach bezpieczeństwa.
Przy ich produkcji wykorzystuje się głównie technologie spawalnicze, gdzie główną rolę odgrywają spawanie i zgrzewanie. Należy tutaj wspomnieć o takich rodzajach konstrukcji jak podwozie, karoseria, wszelkiego rodzaju usztywnienia podwozia i karoserii, konstrukcje siedzisk oraz zamocowań. Z uwagi na ciągle zmienny charakter obciążeń wspomnianych konstrukcji wynikający z jazdy, wymaga się od nich bardzo wysokiego poziomu bezpieczeństwa. Jest on na starcie zapewniany przez wdrożoną i sprawdzoną technologię spawania
i zgrzewania, natomiast w czasie wytwarzanie i przy odbiorze gotowych konstrukcji bardzo ważną rolę odgrywa właściwe zastosowanie bezinwazyjnych metod kontroli złączy spawanych i zgrzewanych, czyli badań nieniszczących (NDT – Non Destructive Testing). Ich pozytywny wynik finalnie decyduje o spełnieniu wymagań bezpieczeństwa konstrukcji samochodowej i dopuszczeniu do eksploatacji.
i zgrzewania, natomiast w czasie wytwarzanie i przy odbiorze gotowych konstrukcji bardzo ważną rolę odgrywa właściwe zastosowanie bezinwazyjnych metod kontroli złączy spawanych i zgrzewanych, czyli badań nieniszczących (NDT – Non Destructive Testing). Ich pozytywny wynik finalnie decyduje o spełnieniu wymagań bezpieczeństwa konstrukcji samochodowej i dopuszczeniu do eksploatacji.
Już od dłuższego czasu wiele znanych i liczących się firm samochodowych już na etapie poszukiwania wykonawcy danego projektu konstrukcji samochodowej, stawia obowiązek przeprowadzenia określonych rodzajów badań nieniszczących, co ważne - przez wykwalifikowany personel.
W branży samochodowej najważniejszymi i pierwszymi w kolejności są badania wizualne złączy spawanych i zgrzewanych (VT). Polegają one na wizualnej ocenie określonych złączy spawanych, na podstawie ich wad zewnętrznych i geometrii. W miejscach trudnodostępnych mogą być zastosowane dodatkowe optyczne przyrządy pomocnicze (np. endoskop przemysłowy). To one pozwalają stosunkowo niskim kosztem wyeliminować istotne wady złączy spawanych i zgrzewanych konstrukcji.
Dodatkowo w przypadku złączy zgrzewanych w niektórych miejscach konstrukcji bada się je ultradźwiękowo (UT), poszukując wad ukrytych w objętości. (pęcherze, brak trwałego wiązania, tzw. przyklejenie).
Stosuje się również uzupełniająco w stosunku do badań wizualnych (VT) tzw. metody powierzchniowe, które dają możliwość sprawdzenia występowania pęknięć i przyklejeń złączy spawanych a także samego materiału; są to badania penetracyjne (PT) i magnetyczno-proszkowe (MT). Zobrazowują wady w sposób kontrastowy na powierzchni.
Wytwórca stosując badania nieniszczące konstrukcji samochodowej wg określonej procedury, już na etapie produkcji monitoruje jakość wychwytując konstrukcje nie spełniające wymagań które często można na tym etapie jeszcze naprawić – później niestety już nie. Widać z tego że najbardziej znaczącą rolę odgrywają tutaj stosowane jako pierwsze badania wizualne (VT). Klient kupując tak sprawdzoną konstrukcję samochodu ma gwarancję bezpieczeństwa eksploatacji, czując się pewnie w czasie jazdy, przez co jest zadowolony z wyrobu. Wytwórcy daje to wymierną satysfakcję, związaną z prestiżem marki i wzrostem sprzedaży.
Wszystkie wspomniane metody badań mogą przynieść wymierny efekt wówczas, jeżeli stosuje je wykwalifikowany personel, począwszy od spawaczy i operatorów, przez tzw. ustawiaczy procesu na stanowiskach zrobotyzowanych, a skończywszy na personelu kontroli jakości. Wspomniane grupy osób muszą przede wszystkim być uświadomione co do celu przeprowadzenia badań, czyli znać specyfikę konstrukcji spawanych, specyfikę branżową. Decydującą rolę odgrywa odpowiednie przeszkolenie
i potwierdzenie kwalifikacji w danej metodzie badań oraz dobra praktyka wykonywania badań. Na rynku europejskim zasady kwalifikacji i certyfikacji personelu badań nieniszczących są spisane w normie EN 473.
i potwierdzenie kwalifikacji w danej metodzie badań oraz dobra praktyka wykonywania badań. Na rynku europejskim zasady kwalifikacji i certyfikacji personelu badań nieniszczących są spisane w normie EN 473.
Roman Gruca
Kierownik Sekcji Szkoleń Personelu Badań Nieniszczących
TÜV Akademia Polska Sp. z o.o.